Bohaterowie stulecia: Władysław Eugeniusz Sikorski

Urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym koło Mielca. Wcześnie stracił ojca wiejskiego nauczyciela, wychowała go matka, krawcowa. Mimo tak niesprzyjających warunków zdobył jednak wykształcenie – został absolwentem Politechniki Lwowskiej, inżynierem budownictwa wodnego.      

Przed I wojną światową współtworzył polski ruch paramilitarny w Galicji. W czasie Wielkiej Wojny wniósł duży wkład w organizację i funkcjonowanie Legionów Polskich. W tym samym czasie zaczął się także jego ostry konflikt z Józefem Piłsudskim i piłsudczykami, który w poważnym stopniu zaważył na jego biografii.            

W okresie wojen o granice Polski Odrodzonej wykazał talent dowódczy chociaż wcześniej nie miał doświadczenia bojowego. Dzięki swojej postawie jako dowódca 5 Armii w krytycznym okresie wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 r. stał się jednym z najbardziej znanych i cenionych polskich generałów. Wywarł znaczący wpływ na oblicze polskiej armii w pierwszych latach pokoju, gdy pełnił funkcje szefa Sztabu Generalnego (1921–1922) i ministra spraw wojskowych (1924–1925). Odegrał także istotną rolę polityczną. Jako energiczny premier i minister spraw wewnętrznych (grudzień 1922 – maj 1923) doprowadził do uspokojenia sytuacji po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza.

Chociaż był ostro skonfliktowany z piłsudczykami, podczas przewrotu majowego 1926 r. zajął pozycję wyczekującą. Po zwycięstwie Piłsudskiego nie spotkały go surowe represje, jednak pozbawiono go jakichkolwiek funkcji w wojsku. Poświęcił się publicystyce na łamach prasy polskiej i francuskiej, pisał także książki. Jego głośna Przyszła wojna (1934) zwierała szereg trafnych przewidywań dotyczących przyszłego konfliktu globalnego. W drugiej połowie lat 30. Zaangażował się nieformalnie politycznie współtworząc próbę konsolidacji centroprawicowej opozycji – Front Morges.

Działalność Sikorskiego jako premiera rządu RP na uchodźstwie i Naczelnego Wodza w latach 1939–1943 była i jest przedmiotem sporów i kontrowersji. W polityce zagranicznej zarzucano mu między innymi uległość wobec mocarstw (Francji, a następnie Wielkiej Brytanii) oraz zbyt miękką lub naiwną politykę w stosunku do Związku Sowieckiego.

Jednak wydaje się, że Sikorski, chociaż nie ustrzegł się błędów, jak mało kto rozumiał ograniczenia polskiej polityki i obiektywne uzależnienie sytuacji sprawy polskiej od gry interesów wielkich mocarstw. Odrzucał myślenie życzeniowe oparte o pełne rozmachu lecz nierealistyczne pomysły, za co był niezwykle ostro atakowany przez opozycję. Znacznie bardziej uzasadniona jest krytyka działań Sikorskiego i jego współpracowników wobec ludzi „sanacji” (np. obozy odosobnienia we Francji i Anglii).            

Tragiczna śmierć generała w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r., podczas powrotu z inspekcji polskich wojsk na Bliskim Wschodzie, do dziś jest przedmiotem spekulacji, często zupełnie fantastycznych, nie tylko zresztą w Polsce. Sikorski zginął w czasie gdy sytuacja sprawy polskiej zaczęła się dramatycznie pogarszać, a wizja sowieckiej dominacji stawała się realna. Nie wiemy jak wyglądałyby dalsze działania gen. Sikorskiego, jednak nie ulega wątpliwości, że wśród jego następców zabrakło dorównujących mu polityków. Był niekwestionowanym liderem Polski Walczącej.