Dom uczonych - historie przy Uniwersyteckiej 3

Kamienica przy ul. Uniwersyteckiej 3 w Łodzi została zbudowana w latach 20 –tych minionego stulecia według projektu Wiesława Lisowskiego (1884–1954), jednego z najwybitniejszych architektów Łodzi międzywojennej. Pierwotnie służyła jako dom nauczycieli Szkoły Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi, funkcjonującej w latach 1898–1939. Szkoła po wojnie nie wznowiła swojej działalności, a jej budynki tj. kamienicę przy ul. Uniwersyteckiej 3 oraz gmach szkolny przy ul. Narutowicza 68  pozyskał organizujący się w 1945 r. Uniwersytet Łódzki.

- „Uniwersytecka 3” od samego początku zajmowała szczególne miejsce na mapie akademickiej Łodzi – wobec trudności lokalowych UŁ mieściło się tu po wojnie wiele katedr i instytutów, organizowano sale wykładowe i seminaryjne - wyjaśnia autorka książki.

Mieszkali tutaj (lub pracowali) uczeni, którzy stworzyli Uniwersytet Łódzki. Byli to m.in. rektorzy Teodor Vieweger, Tadeusz Kotarbiński, Józef Chałasiński, Jan Szczepański, oraz profesorowie: (socjologowie) Maria Ossowska, Stanisław Ossowski; Helena Radlińska (twórczyni pedagogiki społecznej w Polsce); Aleksander Kamiński (pisarz, pedagog i działacz harcerski); Kazimiera Zawistowicz-Adamska (założycielka „łódzkiej szkoły etnografii społecznej”); Mieczysław Wallis (filozof i historyk sztuki, założyciel pierwszej w Polsce Katedry Estetyki na UŁ); Natalia Gąsiorowska-Grabowska (założycielka Instytut Historii UŁ); Jan Muszkowski (założyciel pierwszej w Polsce Katedry Bibliotekoznawstwa na UŁ); Marian Grotkowski (założyciel Katedry Fizyki Eksperymentalnej na UŁ); Anna i Józef Chrząszczewscy (chemicy); Stefan Truchim (historyk kultury, oświaty i szkolnictwa).

- Dom uczonych przy ul. Uniwersyteckiej 3 jest  interesującym miejscem również z punktu widzenia przekształceń samej uczelni – jak w soczewce widać w nim bowiem wzloty i upadki Uniwersytetu Łódzkiego w czasach PRL-u - mówi dr Adrianna Szczerba.

W  książce   „Dom uczonych….” czytelnik odnajdzie zatem opowieść o powikłanych losach uczonych – mieszkańców kamienicy przy ul. Uniwersyteckiej 3 w powojennej Polsce, a także o trudnościach w tworzeniu środowiska naukowego w mieście robotniczym bez tradycji akademickich, jakim była Łódź.

Dr Adrianna Szczerba pracuje w Katedrze Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Jej zainteresowania badawcze to historia i metodologia archeologii, historia nauki polskiej.

- W 2008 roku Instytut Archeologii UŁ, którego jestem pracownicą, przeprowadził się na Uniwersytecką 3 – obecnie jego siedziba znajduje się przy ul. Narutowicza 65, w dawnym rektoracie. Kilka lat później śp. Pan Profesor Leszek Kajzer, kierownik mojej katedry, zaproponował mi, abym zgłębiła dzieje „Uniwersyteckiej 3”, a w szczególności podjęła próbę odtworzenia jej sytuacji lokatorskiej po 1945 roku - mówi autorka.

Efektem szeroko zakrojonej kwerendy jest książka pt. „Dom uczonych. Kamienica przy ul. Uniwersyteckiej 3 w Łodzi w latach 1945 – 2017”, której premiera planowana jest na styczeń 2019 roku.