UŁ opracowuje metodę na oporność wielolekową

Nowotwór powstaje, gdy organizm traci kontrolę nad procesem namnażania się komórek w wyniku mutacji różnych genów. Nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki, tylko niewłaściwie reagują na sygnały z organizmu. Odpowiednia terapia i sposób leczenia pacjentów dotkniętych chorobami onkologicznymi to w dalszym ciągu ogromne wyzwanie dla współczesnej nauki, tym bardziej, że liczy się czas od postawienia diagnozy do wprowadzenia odpowiedniej terapii. Dodatkową przeszkodą, jaka uniemożliwia szybkie działanie, jest zjawisko oporności wielolekowej, którą zajmują się naukowcy na UŁ.

- Za lekooporność odpowiadają białka z rodziny ABC pełniące funkcje transporterów przezbłonowych, usuwających z komórek leki przeciwnowotworowe. Opracowywana metoda ma na celu pozbawienie komórek nowotworowych możliwości ekspresji białek ABC, co z kolei powodować będzie zatrzymanie leków wewnątrz komórek i nasilenie efektów ich działania. Podejście to ma w znaczący sposób zwiększyć skuteczność obecnie stosowanych chemioterapii i przywrócić możliwość leczenia osób, u których oporność na leki już się rozwinęła w wyniku podjętych wcześniejszych prób walki z nowotworem – tłumaczy dr hab. Agnieszka Robaszkiewicz.

I dodaje –

- Celem projektu jest opracowanie metody zapobiegającej rozwojowi oporności wielolekowej przynajmniej w kilku typach nowotworów oraz ograniczanie lub całkowite wyeliminowanie już powstałego braku wrażliwości komórek nowotworowych na działanie leków poprzez wyciszenie ekspresji białek ABC.

Do usunięcia białek ABC z komórek nowotworowych posłużą inhibitory, czyli związki w znacznym stopniu ograniczające aktywność dwóch enzymów remodelujących chromatynę (włóknistą substancję występującą w jądrze komórkowym), które mają wyciszyć geny kodujące transportery ABC. W rezultacie związki te mają podtrzymywać wrażliwość komórek na działanie niskich dawek leków. Projekt dostarczy gotowe do testów klinicznych, zweryfikowane na modelu zwierzęcym rozwiązania, składające się z par inhibitor – lek przeciwnowotworowy na leczenie konkretnych typów nowotworów.  

- To, co chcę uzyskać, to potwierdzenie wyciszenia ekspresji genów kodujących kluczowe dla terapii przeciwnowotworowych białka ABC w wybranych typach nowotworów. Skupię się na opracowaniu modeli uwzględniających pary inhibitor ekspresji białek ABC – leki przeciwnowotworowe w oparciu o typ wyciszanych transporterów i specyfikę badanych typów nowotworów. W końcu przejdę do fazy testów skuteczności zintegrowanych komponentów przyszłych terapii (inhibitor ekspresji transporterów – lek przeciwnowotworowy) w układzie in vitro, by móc przenieść najefektywniejsze modele do testów w najbardziej zbliżonym do warunków rzeczywistych układzie in vivo (model mysi) – podsumowuje dr hab. A. Robaszkiewicz.

Ten uniwersalny schemat regulowania ekspresji białek ABC przez kompleksy remodelujące chromatynę daje możliwość wdrożenia opracowanego rozwiązania do leczenia różnych rodzajów i stadiów nowotworów. Grupę docelową rozwiązania stanowią chorzy przed i w trakcie chemioterapii, oraz osoby, u których doszło już do rozwoju oporności wielolekowej.

Projekt „Przełamywanie oporności wielolekowej nowotworów na poziomie genomu: opracowanie metody zapobiegającej nadekspresji transporterów ABC w komórkach nowotworowych opartej na inhibitorach enzymów remodelujących chromatynę”, realizowany jest w ramach konkursu Lider 10 Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Całkowity budżet to 1 355 875 zł. Projekt rozpocznie się 1 maja 2020 r.